Search

Content

Παρασκευή 29 Νοεμβρίου 2013

Ζαν Ζενέ, Ο Σκοινοβάτης


"Θανάσιμη μοναξιά"
Στον πάγκο του μπαρ μπορείς ν' αστειευτείς μ' οποιονδήποτε, να τσουγκρίσεις το ποτήρι σου μ' όποιον θέλεις. Μα ο Άγγελος αναγγέλλει τον ερχομό του -μείνε μονάχος να τον υποδεχτείς. Και Άγγελος μας είναι η νύχτα που πέφτει στην εκθαμβωτική πίστα. Ακόμα κι αν η δική σου μοναξιά είναι πλημμυρισμένη στο φως, ενώ σκοτάδι τα χιλιάδες μάτια που σε κρίνουν, που φοβούνται και προσδοκούν την πτώση σου. Θα χορέψεις πάνω και μέσα στην άνυδρη μοναξιά με τα μάτια δεμένα και ει δυνατόν τα βλέφαρα ραμμένα. Τίποτα όμως δε θα σε εμποδίσει να χορέψεις για την εικόνα σου, και προπαντός χειροκροτήματα ή γέλια. Αλίμονο είσαι καλλιτέχνης, και δε γίνεται πια ν' αγνοήσεις την ανελέητη άβυσσο των ματιών σου. Νάρκισσος χορεύει; Δεν είναι ωστόσο φιλαρέσκεια, εγωισμός και φιλαυτία, μα κάτι άλλο. Μήπως ο ίδιος ο θάνατος; Χόρευε λοιπόν ολομόναχος. Χλωμός, πελιδνός, γεμάτος αγωνία αν θ' αρέσεις στην εικόνα σου -δηλαδή θα χορέψει η εικόνα σου για σένα...

Αν ο έρωτάς σου, η δεξιοτεχνία σου και η πονηριά σου κατορθώσουν ν' ανακαλύψουν τις μυστικές δυνατότητες του συρματόσκοινου, αν η ακρίβεια των κινήσεων σου είναι απόλυτη, τότε κι εκείνο θα σπεύσει να ξαναντύσει το πόδι σου (με τα δερμάτινα στολίδια) -και θα χορέψει εκείνο, όχι εσύ.
Μα αν χορεύει το σκοινί σου ακίνητο, κι αντί για σένα το είδωλό σου, πού βρίσκεσαι εσύ;

Ο Θάνατος -ο Θάνατος που σου λέω- δεν ακολουθεί την πτώση σου, έρχεται προτού εμφανιστείς πάνω στο σκοινί. Πεθαίνεις πριν ανέβεις. Όποιος χορέψει θα πεθάνει -αποφασισμένος να κατακτήσει κάθε ομορφιά, ικανός για κάθε ομορφιά. Όταν εμφανιστείς, θα σε τυλίξει μια χλομάδα -όχι δεν εννοώ το φόβο, μα το αντίθετό του, μιαν ακαταμάχητη τόλμη. Παρά τα ψιμύθια και τις πούλιες, θα 'σαι χλωμός και η ψυχή σου πελιδνή. Τότε η ακρίβειά σου θα ‘ναι απόλυτη. Τίποτα δεν θα σε κρατάει πια στο έδαφος, και θα χορεύεις δίχως να πέφτεις. Μα κοίτα να πεθάνεις πριν εμφανιστείς - ένας νεκρός χορεύει στο σκοινί...

Δεν εννοώ, φυσικά, ότι ο ακροβάτης που βαδίζει γύρω στα δέκα μέτρα από το έδαφος πρέπει να εναποθέτει τη ζωή του στο Θεό, να προσεύχεται και να σταυροκοπιέται πριν εμφανιστεί στην πίστα, επειδή καραδοκεί ο θάνατος στην εξέδρα. Μιλώ στον καλλιτέχνη όπως θα μιλούσα στον ποιητή. Την ίδια προσταγή θα του 'δινα ακόμη κι αν χόρευες ένα μέτρο πάνω από τη γη. Όπως θα το κατάλαβες το θέμα είναι η θανάσιμη μοναξιά, η λαμπερή, η ανέλπιδη περιοχή όπου δρα ο καλλιτέχνης...

Ο ποιητής πρέπει να διακινδυνέψει τα πάντα για να κατακτήσει την απόλυτη μοναξιά, που είναι απαραίτητη για να πραγματοποιήσει το ποιητικό του έργο - να το αποσπάσει από το κενό για να το πληρώσει και να του δώσει ζωή. Αποδιώχνει περίεργους και φίλους, ή συμβουλές που θα έκαναν το έργο του προσιτό στον κόσμο. Μπορεί, επίσης να επιλέξει άλλη μέθοδο - αφήνει γύρω του μια δυσωδία τόσο αηδιαστική, τόσο ρυπαρή, που κι ο ίδιος λιποθυμά και παθαίνει ασφυξία. Είναι μόνος. Η ολοφάνερη συμφορά του θα του επιτρέψει κάθε λογής θρασύτητα, αφού κανένα βλέμμα δεν τον ενοχλεί. Κλυδωνίζεται ανάμεσα στη ζωή και την ερημία του θανάτου. Η φωνή του δεν ξυπνά καμιά ηχώ. Γιατί αυτά που έχει να πει δεν απευθύνονται πια σε κανέναν, κι ούτε χρειάζεται να τα καταλαβαίνουν οι ζωντανοί - δεν τα υπαγορεύει έξαλλου η ζωή, παρά η εξουσία του θανάτου...

Και χόρευε!
Μα καύλωνε! Το κορμί σου να έχει το υπεροπτικό σφρίγος του καυλωμένου πέους. Γι' αυτό να χορεύεις μπροστά στην εικόνα σου και να' σαι ερωτευμένος μαζί της. Δεν θα το αποφύγεις - χορεύει ο Νάρκισσος. Μα θα τον νοιώσει ο θεατής το χορό σου, την προσπάθεια του σώματός σου να ταυτιστεί με την εικόνα σου. Δεν είσαι πια η αρμονική τελειότητα μιας τεχνικής μονάχα - αναδίνεις μια ζεστασιά που μας θερμαίνει. Η κοιλιά σου φλέγεται. Χόρευε ωστόσο για τον εαυτό σου, όχι για εμάς. Και πάντοτε στον ερεβώδη τόπο. Αυτή η μοναξιά θα μας μαγέψει...

Το κυνήγι πάνω στο σκοινί, η καταδίωξη του ειδώλου σου, τα βέλη με τα οποία το τρυπάς δίχως να το αγγίζεις και το πληγώνεις και το κάνεις να αστράφτει είναι γιορτή. Μα η προσέγγιση του ειδώλου σου είναι η μεγάλη Γιορτή.
Νιώθω μια παράξενη δίψα, θα 'θελα να πιω, δηλαδή να υποφέρω, δηλαδή να πιω και να μεθύσω με τον πόνο που θα' ναι γιορτή. Αφού αρρώστιες, πείνα και φυλακή δεν μπορούν να σε κάνουν δυστυχισμένο, αφού τίποτα από όλα αυτά δε σ' αγγίζει, δυστύχησε με την τέχνη σου. Τι σημασία έχει -για σένα και για μένα- ένας καλός ακροβάτης; Θα είσαι το πυρπολούμενο θαύμα, θα φλέγεσαι και θα διαρκείς λίγα λεπτά.

Πάνω στο συρματόσκοινό σου είσαι ο κεραυνός. Έστω, ένας μοναχικός χορευτής. Σε αναγκάζει να χορεύεις μια τρομερή δυστυχία, που πυροδοτείται και εγώ δεν ξέρω από πια φλόγα, που σε φωτίζει και σε αναλώνει. Και το κοινό; Βλέπει μονάχα τη φωτιά, και νομίζοντας ότι παίζεις, αγνοώντας ότι είσαι εσύ ο εμπρηστής, χειροκροτεί την πυρκαγιά...

0 σχολίασαν:

Πληροφορίες

Η Φωτό Μου
/Κάθε φορά θαρρώ πως σε φτάνω /Πάω να σε ξεχωρίσω απ' τα άλλα που αγαπώ /Σε βρίσκω όμως μέσα σ' όλα

Αρχειοθήκη ιστολογίου

(Έχω στο μυαλό μου βίσωνες κι αγγέλους, το μυστικό των ανθεκτικών χρωματικών ουσιών, τα προφητικά σονέτα, το άσυλο της τέχνης.
Κι αυτή είναι η μοναδική αθανασία που εσύ κι εγώ, ίσως μοιραζόμαστε.)

Αναγνώστες

To know is like a hunger: it destroys peace.
Louise Glück

The urge to write contained a refusal to live.
— Jean-Paul Sartre

You must understand the whole of life, not just one little part of it. That is why you must read, that is why you must look at the skies, that is why you must sing and dance, and write poems and suffer and understand, for all that is life.
— Jiddu Krishnamurti

Δημοφιλείς αναρτήσεις